مارکت لیکوییدیتی (liquidity) یا نقدینگی بازار چیزی است که سرمایه‌گذاران و تریدرهای تازه‌کار تمایل دارند هنگام خرید یک دارایی از آن چشم‌پوشی کنند. مارکت لیکوییدیتی بخش مهمی از پازل ترید است. این امر بر همه چیز، از گسترش قیمت پیشنهادی تا اجرای معاملات تأثیر می‌گذارد و با این حال بسیاری از مردم درک محدودی از آن دارند. در این مقاله آمورشی نحوه نظارت بر لیکوییدیتی برای خرید یک دارایی با قیمت منصفانه را به طور کامل خواهید آموخت!
تصور کنید که علیرضا پس از ماه‌ها شنیدن صحبت‌های دوستش شایان در مورد کریپتو، سرانجام تسلیم شد و یک حساب کاربری در یک صرافی ارز دیجیتال کوچک افتتاح کرد. او تصمیم می‌گیرد مقداری ADA را به قیمت بازاری که صرافی ذکر کرده است بخرد. او بلافاصله آنها را می‌خرد و بعداً متوجه می‌شود که کوین‌ها را با قیمتی بالاتر از آنچه باید، خریداری کرده است. او با دوستش تماس می‌گیرد و می‌پرسد که چگونه این اتفاق افتاده است و آیا می‌تواند پول خود را پس بگیرد؟
لیکوییدیتی (Liquidity) چیست؟
لیکوییدیتی (نقدینگی) برای توصیف آسانی خرید یا فروش یک دارایی خاص، بدون تاثیر بر قیمت آن استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، نشان‌دهنده علاقه برای خرید و فروش در یک بازار است و این مورد که انجام معاملات چقدر آسان است را نشان می‌دهد. با نقدینگی بیشتر، می‌توانید مقادیر بیشتری کریپتو را بدون حرکت قیمت در بازار بخرید یا بفروشید.
بازارهایی با شرکت‌کنندگان زیاد و سطوح بالای فعالیت معاملاتی عموماً لیکوییدیتی بیشتری دارند، زیرا عرضه و تقاضای بالایی برای آن دارایی وجود دارد. با مشارکت‌کنندگان کمتر و فعالیت تجاری کم، لیکوییدیتی به سرعت فروکش می‌کند. هر چه لیکوییدیتی یک دارایی بیشتر باشد، معامله بین آن دارایی و فیات آسان‌تر است.
دارایی‌های لیکویید (نقد) دارایی‌هایی هستند که حجم بالایی دارند و بازیکنان بزرگ به راحتی در موقعیت‌ها قرار می‌گیرند و خارج می‌شوند. نکته کلیدی در اینجا سرعت است، زیرا در بازارهای لیکویید، همیشه شخصی وجود دارد که مایل به خرید یا فروش دارایی شما باشد. از سوی دیگر، دارایی‌های غیرلیکویید با حجم کم معامله می‌شوند و حتی تریدرهایی که حساب‌های متوسطی دارند برای پر کردن یا خروج از یک موقعیت تلاش می‌کنند.
بازارهای فارکس به لیکوییدیتی بالای خود معروف هستند، به خصوص زمانی که صحبت از جفت شدن بین ارزهای اصلی مانند دلار آمریکا، پوند انگلیس، یوان چین و یورو می‌شود. ارزهای دیجیتال با ارزش بازار پایین‌تر، لیکوییدیتی پایینی دارند، به خصوص وقتی صحبت از جفت شدن با ارز فیات باشد. این همان چیزی است که باعث شد کارولین با مشکل مواجه شود. بازار به اندازه کافی لیکوییدیتی نداشت تا بتواند حساب او را با قیمت مناسب پر کند.
چرا لیکوییدیتی فارکس بیشتر است؟
بازار فارکس، یک بازار جهانی است که تمامی موسسات مالی و بانک‌های جهان در آن فعالیت دارند. به همین خاطر لیکوییدیتی فارکس بیشتر از بازارهای دیگری مثل ارز دیجیتال است. در ادامه دلایل بخصوصی که باعث بیشتر شدن لیکوییدیتی فارکس شده‌اند را آورده‌ایم:
- حجم معاملات بالا: بنابر آخرین محاسبات انجام گرفته روی بازار فارکس، روزانه بیشتر از 5 تریلیون دلار معامله در این بازار انجام می‌شود. این یعنی تعداد خریدار و فروشنده در این بازار بسیار بالاست و در نتیجه معاملات در سریعترین زمان ممکن ثبت و نهایی می‌شوند.
- تنوع مشارکت کنندگان: همانطور که گفته شد، بانک‌های مرکزی و معمولی کشورهای جهان، شرکت‌های بزرگ، کارگزاری‌ها، دولت‌ها، موسسات مالی و سرمایه‌گذاری و تریدرهای خرد در این بازار فعالیت دارند و به نقدشوندگی بازار می‌افزایند.
- اهرم بالا: بازار فارکس هم مثل بازار کریپتو اجازه استفاده از اهرم بالا را به مشارکت کنندگان می‌دهد و این باعث می‌شود که افراد با سرمایه کم بتوانند معاملات بزرگی را ثبت کنند. همین امر به رشد نقدینگی کمک می‌کند.
- تکنولوژی و پلتفرم‌ها: سال‌ها فعالیت مستمر بازار فارکس و بزرگی آن باعث شده که تکنولوژی و پلتفرم‌های پیشرفته زیادی برای آن ساخته شود. همین امر باعث تسهیل کار در این بازار و ورود بیشتر مشارکت کنندگان و در نتیجه رشد لیکوییدیتی فارکس می‌شود.
معنی لیکوییدیتی پولی چیست؟
از طرفی لیکوییدیتی پولی به توانایی نقد شوندگی دارایی‌های بازار پول می‌گویند، به گونه‌ای که این کار بدون کاهش ارزش دارایی اولیه و در سریعترین زمان انجام شود. در واقع لیکوییدیتی پول نقد از همه دارایی‌های دیگر بیشتر است، چرا که به راحتی می‌توان آن را با اسکناس‌های دیگر تعویض کرد و با آن هر کالای دیگری را خریداری کرد.
البته لیکوییدیتی پول برای ارزهای فیات مختلف می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، شاید تعویض دلار زیمبابوه با پوند انگلیس اندکی دشوارتر از تعویض یورو با پوند انگلیس باشد. با این حال، پول فیات نقدینگی به مراتب بالاتری دارد.
دلیل اهمیت لیکوییدیتی چیست؟
مثال کارولین به خوبی اهمیت لیکوییدیتی را نشان می‌دهد. بدون لیکوییدیتی کافی، خرید یا فروش دارایی‌ها با قیمت مطلوب بسیار دشوار است. به عنوان مثال، فرض کنید به دنبال خرید یک کارت پوکمون Charizard نسخه اول در شرایط عالی هستید. افراد بسیار کمی هستند که مایل به فروش چنین کارتی هستند، چه برسد به قیمت مناسب. این یک مثال کامل از یک بازار غیر لیکویید است. از طرف دیگر، فرض کنید شما صاحب یک اثر باستانی با قیمت 75000 دلار هستید – اما هیچ خریداری حاضر به پرداخت بیش از 35000 دلار نیست. این باز هم نشان از کمبود نقدینگی در بازار دارد.
در هر دو سناریو، به دست آوردن یا رها کردن یک شی با قیمت منصفانه بسیار دشوار است و بنابراین، انجام تراکنش‌ها به پول و زمان زیادی نیاز دارد. این امر لیکوییدیتی را برای معاملات بسیار مهم می‌کند، زیرا باید بتوانید در لحظه وارد و خارج شوید، بدون اینکه هزینه زیادی برای کارمزد پرداخت کنید. این یکی دیگر از مزیت‌های بزرگ لیکوییدیتی بالا است، زیرا منجر به هزینه نسبتاً پایین انجام ترید می‌شود.
احتمالاً برای شما یا اطرافیان‌تان هم پیش آمده که بخواهند به سرعت خانه یا خودروی خود را بفروشند ولی مشتری برای آن پیدا نشود. خانه و خودرو هم به نسبت جزو دارایی‌هایی با نقدینگی کم هستند، زیرا پیدا کردن فردی که دقیقاً همان خانه یا خودرو را بخواهد، کمی دشوار است. بدیهی است که اصلی‌ترین علت کمبود نقدینگی دارایی‌ها تعویض ناپذیر بودن آن‌هاست. این یعنی دو خودرو با رنگ و مدل و حتی سال ساخت یکسان، لزوما ارزش یکسانی نداشته و در نتیجه قابل تعویض نیستند.
لیکوییدیتی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
بیشتر تریدرها لیکوییدیتی را با اسپرد اندازه‌گیری می‌کنند. اسپرد در واقع اختلاف بین بالاترین پیشنهاد خرید و کمترین پیشنهاد فروش یک دارایی در دفتر سفارش است. (جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره اسپرد می‌توانید به مقاله اسپرد پیشنهاد و تقاضا در معاملات مراجعه کنید).
دفتر سفارش پایگاهی است که تمام لیکوییدیتی موجود را جمع‌آوری کرده و آنها را به روشی ساده نمایش می‌دهد. این سفارشات خرید و فروش را نشان می‌دهد و به تریدرها بینشی کامل از میزان نقدینگی، تقاضا و عرضه موجود و حتی قدرت هر طرف را ارائه می‌دهد. بیشتر دفاتر قدیمی‌تر سفارش‌ها را بر اساس سطح قیمت و اندازه لیکوییدیتی موجود مرتب می‌کنند.
وقتی اسپرد کوچک است یعنی لیکوییدیتی بازار هم بالاست، در حالی که اسپرد بزرگ نشان‌دهنده بازار غیرلیکویید است. در گذشته، تریدرها به حجم معاملات به عنوان شاخص لیکوییدیتی نگاه می‌کردند، اما سال‌های اخیر به ما نشان داده است که حجم بالا لزوماً به معنای لیکوییدیتی بالا نیست. سقوط بازار سهام در سال 2008 و سقوط مرتبط با بیماری همه‌گیر کرونا در سال 2020 تنها دو نمونه هستند که در آن بازار با حجم بالا، اما لیکوییدیتی بسیار کم سقوط کرد.
ریسک لیکوییدیتی بازار چیست؟
به طور کلی لیکوییدیتی بازار می‌تواند به سرعت تغییر کند. همانطور که قبلاً اشاره کردیم، لیکوییدیتی در بازار سهام در سقوط بازار سهام در سال 2008 و بار دیگر در سقوط سال 2020 ناشی از بیماری همه‌گیر کرونا، نسبتاً سریع کاهش یافت. چنین شرایطی می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند، زیرا سرمایه‌گذاران به طور ناگهانی قادر به خروج از موقعیت خود و بازار نیستند.
احتمال وقوع چنین رویدادهایی را ریسک لیکوییدیتی بازار می‌نامند، چیزی که تریدرها و سرمایه‌گذاران باتجربه همیشه در فرآیند عملیات خود به آن توجه می‌کنند.
ریسک لیکوییدیتی در همه بازارها اتفاق می‌افتد، اما در بازارهای املاک و مستغلات بیشتر است. بازار املاک و مستغلات در حال حاضر لیکوییدیتی کمتری نسبت به سایر بازارها دارد، اما زمانی که نرخ بهره به شدت بالا می‌رود، بسیاری از مردم نمی‌توانند پرداخت‌های وام مسکن خود را پوشش دهند و در نتیجه فشار فروش قابل توجهی به بازار اضافه می‌شود. این پدیده باعث سقوط چندگانه بازار مسکن شده است، صرفاً به این دلیل که علاقه خرید کافی برای مقاومت در برابر فشار فروش جدید وجود ندارد.
چگونه از لیکوییدیتی در معاملات استفاده کنیم؟
همانطور که گفته شد، لیکوییدیتی عامل مهمی است که باید هنگام ورود یا خروج از معاملات در نظر گرفت. به عنوان مثال، در طول نوسانات بالا، خروج از موقعیت‌های بزرگتر می‌تواند دشوار باشد و تریدرها باید برای این کار آماده باشند، برای مثال با استفاده از دستورات بازار یا توقف سفارشات بازار. این نوع سفارش باعث می‌شود که ترید حتی با قیمتی کمتر از ایده‌آل انجام شود.
روش دیگر استفاده از لیکوییدیتی در معاملات، جستجوی مناطقی در نمودار است که انتظار می‌رود لیکوییدیتی در آنها بالا باشد. به عبارت دیگر، در کجای نمودار می‌توان انتظار افزایش سود خرید یا فروش را داشت. به خصوص زمانی که لیکوییدیتی بازار محدود است، بازیگران بزرگتر باید قیمت‌ها را به آن مناطق فشار دهند تا بتوانند در موقعیت‌های خود وارد یا خارج شوند.
به همین دلیل، اغلب می‌بینید که قیمت به سمت جایی که انتظار می‌رود لیکوییدیتی باشد حرکت می‌کند: در حدود اوج‌ها و کف‌های کلیدی قیمت. این همان جایی است که اکثر افراد استاپ لاس خود را قرار می‌دهند یا به دنبال ورود به معاملات بریک‌اوت هستند.
نمودار زیر نمونه خوبی است زیرا بازار به بالاترین حد قبلی رسیده است و منجر به استاپ لاس معاملات کوتاه (سفارش خرید) و معاملات بریک‌اوت (سفارش خرید) می‌شود. این سفارش‌های خرید به بازیکنان بزرگ اجازه می‌دهد تا قبل از اینکه قیمت دوباره پایین بیاید، دارایی‌های خود را به آن سفارش‌ها بفروشند.
این رفتار مهندسی لیکوییدیتی در بازار، الگوی Swing Failure نامیده می‌شود.
نتیجه‌گیری
در مجموع، لیکوییدیتی (Liquidity) به طور گسترده به عنوان یک عنصر حیاتی در معاملات در نظر گرفته می‌شود که توسط بسیاری از تریدرهای تازه‌کار نادیده گرفته می‌شود. بدون لیکوییدیتی کافی، تریدرها اغلب یا در موقعیت‌های خود گیر می‌کنند یا در نهایت کارمزد زیادی می‌پردازند.
لیکوییدیتی اثرات بسیار گسترده‌ای بر بازار دارد، به طوری که بازار تمایل دارد به سمت مناطقی حرکت کند که انتظار می‌رود لیکوییدیتی بهتر باشد.
به طور کلی، لیکوییدیتی عامل مهمی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی است. مثلاً در دوران بحران مالی، لیکوییدیتی ممکن است کاهش یابد و این موضوع می‌تواند به کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده و سرمایه‌گذاری منجر شود. بانک‌های مرکزی اغلب با استفاده از ابزارهای سیاست پولی خود به منظور تنظیم میزان لیکوییدیتی در سیستم بانکی تلاش می‌کنند تا ثبات اقتصادی را حفظ کرده و رشد اقتصادی را ترویج کنند.
توصیه می‌شود قبل از ورود یا خروج از معامله به اسپرد قیمت پیشنهادی توجه کنید. فقط نگاهی گذرا به دفتر سفارش قبل از انجام ترید می‌تواند صدها (اگر نه هزاران) دلار برای شما صرفه‌جویی کند!
منبع: CoinMarketCap
پاسخ