سیستم پترودلار چیست و چرا بیت کوین می‌تواند آن را احیا کند؟

در اقتصادهای جهانی که به نفت وابسته هستند و منابع آنها عمدتاً به دلار آمریکا وابسته می‌باشد، ایالات متحده قدرت عظیمی برای خود به دست آورده است. اما این قدرت تا کی می‌تواند دوام بیاورد و آیا بیت کوین می‌تواند سیستم پترودلار فعلی را اصلاح کند؟

این مقاله تحقیقاتی که توسط الکس لیلاچر (Alex Lielacher) بنیانگذار نشریه BitcoinAfrica در ‌24 دسامبر 2022 منتشر شده است، به بررسی سیستم پترودلار، چگونگی ایجاد آن، چگونگی به چالش کشیده شدن آن و چگونگی احیای آن توسط بیت کوین می‌پردازد.

سیستم پترودلار چیست؟

سیستم پترودلار به یک شیوه جهانی برای تجارت نفت با استفاده از دلار آمریکا گفته می‌شود.

این سیستم از توافقنامه دهه 1970 سرچشمه گرفت که در آن توافق شد که ایالات متحده به عربستان سعودی تسلیحات ارائه دهد و در ازای آن، عربستان سعودی فروش نفت خام را با دلار آمریکا انجام دهد. به دنبال آن، سیستم پترودلار ایجاد شد و امروزه برای اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (OPEC)، کشورهای خاورمیانه و سایر کشورهای صادرکننده نفت اعمال می‌شود.

تاریخچه سیستم پترودلار

قبل از ایجاد سیستم پترودلار فعلی، کشورهای متفقین (اتحادی متشکل از 44 کشور) در سال 1944 توافقنامه‌ای با عنوان برتن وودز (Bretton Woods) را منعقد کردند. این توافقنامه به این کشورها اجازه داد تا نرخ ارزهای خود را نسبت به دلار آمریکا تثبیت کنند و به آنها فرصتی داد تا به تدریج از استاندارد طلا به استاندارد دلار تغییر مسیر دهند.

دلار آمریکا به این دلیل انتخاب شد که ایالات متحده بزرگترین ذخایر طلای جهان را داشت. بنابراین، هیچ کشور دیگری طلای کافی برای پشتوانه پول خود را نداشت. این بدان معنی بود که اقتصاد جهانی حول دلار آمریکا متمرکز شد، در حالی که دلار خود به طلا وابسته بود.

بانک‌های مرکزی و دولت‌های خارجی نیز توانایی تبدیل دلار به طلا را تضمین کردند. ارزش دلار برای هر اونس طلا 35 دلار بود. این کشورهای متحد همچنین صندوق بین‌المللی پول (IMF) را تشکیل دادند تا ارزهای جهانی و همچنین اقتصاد جهان را ثابت نگه دارند.

با این حال، تقاضا برای دلار در حال رشد بود، اما همانطور که به طور فزاینده‌ای اتفاق می‌افتد، کالای پشتوانه دلار، طلا، به عملکرد خود ادامه نمی‌داد. ایالات متحده از بیکاری و رشد اقتصادی ضعیف رنج می‌برد، علاوه بر این، بانک‌های مرکزی در سراسر جهان از زمانی که ارزش دلار در حال کاهش بود، شروع به مبادله ذخایر دلاری خود با طلا کردند.

معامله بزرگ بین ایالات متحده و عربستان سعودی

در واکنش به عرضه بیش از حد دلار آمریکا، ریچارد نیکسون (Richard Nixon) ارزش دلار را به 38 دلار در هر اونس طلا تعدیل کرد، اما این کار نتیجه‌ای نداشت و بنابراین او چاره‌ای جز حمایت از دلار با طلا نداشت. او همچنین به توانایی ملت‌ها در مبادله دلار به طلا با یکدیگر پایان داد.

با پایان یافتن سیستم برتن، نیکسون باید راه‌حلی برای یافتن یک «پشتیبانی» جدید می‌یافت که ارزش دلار آمریکا را در برابر کاهش بیشتر محافظت کند. بنابراین، او در سال 1974 با عربستان سعودی معامله کرد. در مقابل نفت، ایالات متحده به پادشاهی سعودی کمک نظامی و تسلیحاتی برای میادین نفتی خود می‌دهد. علاوه بر این، عربستان سعودی با خرید اوراق خزانه و اوراق قرضه ایالات متحده، سود دلاری خود را مجدداً در ایالات متحده سرمایه‌گذاری می‌کند.

پس از آن، سایر کشورهای تولیدکننده نفت، سیستم پترودلار را اتخاذ کردند که آنها را قادر ساخت تا نفت خود را به دلار تبدیل کنند. امروزه دلار به دلیل استفاده از آن در بازارهای نفت و گاز سهم قابل توجهی در اقتصاد بین‌المللی دارد. از این رو، اکثر بانک‌های مرکزی دلار را به عنوان ذخیره نگه می‌دارند، زیرا دلار آمریکا به ذخیره بین‌المللی و ارز تجاری اصلی تبدیل شده است.

کشورهایی که سیستم پترودلار را به چالش کشیده‌اند

در حالی که دلارهای نفتی طی سال‌ها به عنوان پرداخت نفت مورد استفاده قرار گرفته‌اند، کشورهایی از جمله روسیه و چین اکنون این سیستم را به چالش می‌کشند. به عنوان مثال، روسیه می‌خواهد فروش کالاهای خود را به ارز دیگری که دلار آمریکا نیست، تبدیل کند.

از سوی دیگر، چین می‌خواهد سیستم پترودلار را با سیستم پترویوان جایگزین کند. در واقع، چین در حال مذاکره با عربستان سعودی برای قیمت‌گذاری فروش نفت خود به چین با یوان بوده است که با افزایش نارضایتی عربستان سعودی از ایالات متحده، شتاب بیشتری به خود می‌گیرد.

عربستان سعودی به دلیل ناکامی ایالات متحده در حمایت از مداخله آنها در جنگ داخلی یمن عصبانی است، در صورت موفقیت‌آمیز بودن این مذاکرات، یوان چین می‌تواند رونق بزرگی به دست آورد، به خصوص که چین بیش از 25 درصد از صادرات نفت عربستان سعودی را خریداری می‌کند.

بر اساس گزارش‌ها، روسیه و چین در سال‌های اخیر در حال انباشت طلا بوده‌اند و از این طریق خود را در فهرست ده کشور برتر دارای بیشترین ذخایر طلا قرار داده‌اند. در سال 2017، بورس بین‌المللی انرژی شانگهای (INE) قراردادهای آتی نفت خام را به یوان معرفی کرد که به تولیدکنندگان نفت اجازه می‌دهد تا یوان را با طلای فیزیکی مبادله کنند.

نقش کشورهای آفریقایی و خاورمیانه

لیبی همچنین در گذشته سیستم پترودلار را به چالش کشیده است. کشورهای آفریقایی باید تشویق می‌شدند تا نفت آفریقا را با استفاده از دینار و درهم لیبی خریداری کنند. این هدف با حمله آمریکا/ناتو به لیبی متوقف شد که در سال 2011 اتفاق افتاد.

دنیس راین (Denise Rhyne) در وبلاگی نوشت:

لیبی قذافی (رئیس اتحادیه آفریقا در سال 2009) طرحی را برای اتحاد کشورهای مستقل آفریقا با یک ارز وابسته به طلا طراحی و تأمین مالی می‌کرد. در واقع، کشورهای تولیدکننده نفت آفریقا در حال برنامه‌ریزی برای کنار گذاشتن سیستم پترودلار فعلی و تقاضای پرداخت طلا برای نفت/گاز بودند.

برعکس، صادرات نفت عراق در اوایل دهه 2000 تحت رهبری صدام حسین به یورو پرداخت می‌شد. با این وجود، پس از اینکه صدام حسین توسط ائتلافی به رهبری ایالات متحده در سال 2003 دستگیر شد، رژیم این کشور تغییر کرد و او در سال 2006 اعدام شد.

سیستم پترودلار چگونه کار می‌کند؟

نفت کالای گرانبهایی است که هر کشوری به آن نیاز دارد، تقریباً 50 سال است که هر واردکننده نفت برای پرداخت هزینه واردات نفت به دلار نیاز دارد که این دلیلی برای نگهداری این ارز در مقادیر زیاد می‌باشد. این تقاضا به طور طبیعی باعث تقویت ارزش دلار آمریکا شده است.

کشورهای تولیدکننده نفت ممکن است پس از فروش نفت خود به مقداری دلار مازاد برسند. این فرصتی را برای آنها ایجاد می‌کند تا دلارهای نفتی را با سرمایه‌گذاری در آنها «بازیافت» کنند. در حال حاضر، دلارهای زیادی که به عنوان مازاد نگهداری می‌شوند، اغلب به دارایی‌های خزانه‌داری ایالات متحده راه پیدا می‌کنند.

به این ترتیب، سیستم پترودلار بازار دلار و خزانه‌های آمریکا را نقدشونده‌تر کرده است و در عین حال دولت ایالات متحده را قادر می‌سازد تا به طور مصنوعی نرخ‌های بهره پایین را حفظ کرده و کسری‌های مالی بزرگ خود را تامین مالی کند. این بدان معناست که سیستم پترودلار برای اقتصاد ایالات متحده بسیار مهم است، به همین دلیل به نظر می‌رسد که این کشور همواره مشتاق به محافظت از آن می‌باشد.

آینده سیستم پترودلار

سیستم پترودلار برای چندین دهه به خوبی به ایالات متحده خدمت کرده است. از مزایایی که این کشور با استفاده از این سیستم به دست آورده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توانایی تامین کسری‌های مالی از طریق نرخ‌های کم بهره
• نفوذ عظیم بر کل بازار مالی جهانی
• منبع منظم نقدینگی
• جریان سرمایه خارجی از طریق «بازیافت» دلارهای نفتی
• کسری تجاری ثابت: یک کشور زمانی با کسری تجاری مواجه می‌شود که بیشتر از صادراتش وارد می‌کند. کسری تجاری می‌تواند نشانه یک اقتصاد قوی باشد.

با این وجود، این مزایا هزینه‌ای را به همراه دارند. ایالات متحده مجبور بوده است از سیستم پترودلار در برابر هر کشور یا شخصی که آن را به چالش می‌کشد، محافظت کند. به عنوان مثال، ادعا می‌شود که جنگ علیه قذافی و صدام حسین ممکن است به دلایلی بیش از تلاش‌های بشردوستانه انجام شده باشد، که اشاره به این دارد که ایالات متحده به شدت از سیستم پترودلار محافظت می‌کند.

با وجود این تلاش‌ها، پایان سلطه دلار آمریکا ممکن است از قبل آغاز شده باشد. ادامه کسری بودجه توسط ایالات متحده به این معنی است که سایر کشورها ممکن است تصمیم به کاهش ارزش دلاری خود بگیرند. در نتیجه، قدرت خرید این ارز کاهش خواهد یافت. سال‌هاست که این اتفاق می‌افتد، به همین دلیل بود که صدام حسین در اوایل دهه 2000 دلار را برای یورو کنار گذاشت.

علاوه بر این، افزایش نگرانی در مورد گرم شدن کره زمین باعث شده است که کشورها به منابع انرژی پایدارتر روی بیاورند که این امر می‌تواند به طور قابل توجهی تقاضای نفت و در نتیجه دلارهای نفتی را به حداقل برساند.

چالش‌های روسیه و چین در مقابل دلارهای نفتی

ایالات متحده همچنین روابط تیره‌ای با قدرت‌های بزرگ اقتصادی مانند روسیه و چین دارد. برای مثال، حمله روسیه به اوکراین باعث شد که ایالات متحده ذخایر دلار روسیه را تصاحب کند و این کشور را از سیستم پترودلار خارج کند.

همچنین، ایالات متحده در طول سال‌ها تهدیدات مشابهی را به چین ارسال کرده است و آنها را از انجام کارهایی که سابقاً نمی‌خواستند (مثلاً حمله به تایوان) بازمی‌دارد. زندگی در چنین تهدیداتی برای این دو کشور ابرقدرت آسان نیست. چین نیز می‌خواهد بر جهان مسلط شود و به همین برای تغییر این ارز به ارز دیگری هنگام معامله نفت عجله دارد.

بیت کوین چگونه می‌تواند سیستم پترودلار را اصلاح کند؟

ظهور ارزهای دیجیتال باعث شده است که برخی کارشناسان پیش بینی کنند که بیت کوین می‌تواند جایگزین سیستم پترودلار شود. روسیه همچنین اعلام کرد که ارزهای دیجیتال را در معاملات نفتی در نظر می‌گیرد. پس چرا بیت کوین؟

بیت کوین غیرمتمرکز است

همانطور که از واقعیت‌های خشن سیستم پترودلار برای هر کسی که مخالف آن است آموخته‌ایم، داشتن یک قدرت مرکزی در مرکز بازار نفت، تهدیدات زیانباری به دنبال دارد. دلار هنوز به طور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بدان معناست که هر کشوری که سعی کند به ارز دیگری تبدیل شود، در مسیر خود با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد.

بنابراین، جهان به شدت به دلار آمریکا وابسته است و ایالات متحده این را می‌داند. در نتیجه، می‌تواند جهان را به اراده خود خم کند. اگر ارز دیگری جای دلار را بگیرد، این سیستم و مزایای آن برای کشور تولید کننده ارز تغییر نمی‌کند.

با این حال، با بیت کوین، هیچ مرجع مرکزی وجود ندارد، بلکه کاملاً غیرمتمرکز است و به مقامات «معتمد» متکی نیست. علاوه بر این، بیت کوین به هیچ شخص شناخته شده‌ای وابسته نیست، به این معنی که هیچ دولتی نمی‌تواند از آنها برای گسترش کنترل خود بر سیستم استفاده کند.

بیت کوین یک فروشگاه ارزش است

عدم اطمینان اقتصادی در طول شیوع کووید-19 در سال 2020 منجر به تقاضای بیشتری برای بیت کوین به عنوان یک ذخیره ارزش شد. از آن زمان، چندین کشور آمریکای جنوبی در حالی که صرافی‌هایی مانند Coinbase و Kraken را استخدام می‌کردند، حجم معاملات بالایی را ثبت کرده‌اند.

این نشان می‌دهد که بیت کوین واقعاً می‌تواند نقش یک ذخیره‌ ارزش را در طول بحران ایفا کند، که می‌تواند دولت‌های ملی بیشتری را وادار کند که از بیت کوین به عنوان ذخایر نقدی یا برای معاملات نفتی خود استفاده کنند.

بیت کوین ضدتورم است

بیت کوین دارای عرضه محدود 21 میلیون کوین می‌باشد. این بدان معنی است که ارزش آن احتمالاً با گذشت زمان افزایش می‌یابد، زیرا افراد بیشتری شروع به قدردانی از مزایای غیرمتمرکز و ذخیره ارزش آن می کنند. بنابراین، بیت کوین با دلار آمریکا متفاوت می‌باشد که ارزش آن همواره به دلیل عرضه بیشتر در حال کاهش است.

بیت کوین به طور بالقوه بازدهی بالاتری از میانگین را ارائه می‌دهد

با وجود ادامه بازار نزولی ارزهای دیجیتال که در آن شاهد کاهش قیمت بیت کوین تا مرز 16000 دلار بودیم، بیت کوین این پتانسیل را دارد که بازدهی بالاتری از متوسط ​​را ارائه دهد. اگر در دسامبر 2012 به ارزش 1000 دلار در بیت کوین سرمایه‌گذاری کرده بودید، کل سرمایه‌گذاری شما اکنون به 1,581,578.17 دلار می‌رسید که نشان‌دهنده بازده سالانه 108.89 درصدی است.

از این رو، در صورت استفاده از بیت کوین به عنوان یک ارز ذخیره جهانی، کشورها به طور بالقوه می‌توانند بازده بالاتری از ذخایر نقدی خود نسبت به زمانی که پول خود را در بلندمدت به خزانه‌های ایالات متحده پیوند می‌زنند، برخوردار شوند.

نتیجه‌گیری

بیت کوین این پتانسیل را دارد که سیستم پترودلار را احیا کند، اما قبل از اینکه این اتفاق بیفتد، ارز دیجیتال برتر بازار باید نوسانات کمتری داشته باشد که این امر به طور بالقوه زمانی می‌تواند انجام شود که بیت کوین به پذیرش گسترده برسد.

همچنین ممکن است بیت کوین حمایت ایالات متحده را به دست آورد، زیرا این کشور احتمالاً آن را بر روبل روسیه و یوان چین ترجیح می‌دهد. در صورتی که در آینده ارزهای روسیه و چین نقش مهمی در تجارت نفت ایفا کنند، اساسا ممکن است ایالات متحده بیت کوین را به عنوان تهدید کوچکی قلمداد کند.

با این وجود، تنها با گذشت زمان می‌توان گفت که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. اما به نظر می‌رسد که فروپاشی سیستم پترودلار در مقطعی در آینده رخ می‌دهد، زیرا تعداد فزاینده‌ای نیرو در مخالفت از آن به وجود آمده‌اند که از جمله مهم‌ترین آنها بیت کوین می‌باشد.

منبع: Cryptonews