نوع جدیدی از اینترنت را تصور کنید که نه تنها ورودی شما به آن را به شکل دقیق و درستی تفسیر می کند، بلکه هر چیزی که در آن انتقال می دهید را به طور کامل درک می کند، حال این داده می تواند متن باشد، یا صدا، یا دیگر انواع فایل های رسانه ای. اینترنتی را تصور کنید که همه محتوای به نمایش در آمده برای شما، بیشتر از هر زمان دیگری با خصوصیات رفتاری و سلایق شما متناسب و سازگار است. ما در حال حاضر، هنوز در ابتدای مسیر طولانی تحول وب هستیم، تحولی که برخی از پیشگامان اینترنت آن را Web 3.0 می نامند.
البته در همین ابتدا لازم به ذکر است که در روزگار امروز، چندین کاربرد ابتدایی و خام برای Web 3.0 ایجاد شده ولی تا زمانی که این اینترنت جدید به طور کامل با زیرساخت های وب ما ادغام نشده، پتانسیل واقعی Web 3.0 قابل مشاهده و لمس نیست.
اما این Web 3.0 دقیقا به چه معناست؟ چه ساختار و شکلی دارد و چگونه می تواند زندگی ما را تغییر دهد؟ در این مقاله با من همراه باشید، تا به طور کامل با این تحول عظیم قریب الوقوع آشنا شوید!
تعریف Web 3.0 در یک جمله
Web 3.0 نسل سوم اینترنتی است که در آن وبسایت ها و اپلیکیشن ها قادر خواهند بود اطلاعات را به شکل هوشمندانه و شبه انسانی، و به کمک تکنولوژی هایی مثل یادگیری ماشینی و کلان داده (Big Data) پردازش کنند.
تیم برنرز-لی (Tim Berners-Lee)، خالق World Wide Web در ابتدا Web 3.0 را Semantic Web یا وب معنایی نامید که هدف آن خود گردانی و هوش بیشتر و همچنین اینترنتی باز و بدون سانسور بود.
البته تعریف Web 3.0 می تواند به این شکل هم شرح داده شود: در این نوع از وب، داده ها به شکلی غیر متمرکز بهم پیوسته می شوند که نسبت به نسل فعلی اینترنت (Web 2.0) که داده ها اغلب در منابع و مراکزی متمرکز ذخیره می شوند، جهشی بسیار بزرگ و مهم خواهد بود.
علاوه بر این، کاربران و دستگاه ها می توانند با داده ها تعامل داشته باشند. ولی برای تحقق چنین رویایی، برنامه ها باید بتوانند اطلاعات را هم به شکلی مفهومی و هم زمینه ای، درک کنند. با توجه به این موضوع، دو رکن اساسی و بنیادین Web 3.0 وب معنایی و هوش مصنوعی (AI) هستند.
Web 3.0، ارز دیجیتال و بلاکچین
از آنجاییکه شبکه های Web 3.0 از طریق پروتکل های غیر متمرکز عمل خواهند کرد – یعنی پایه و اساس تکنولوژی بلاکچین و ارزهای دیجیتال – می توان انتظار داشت که همگرایی قوی و ارتباطی نمادین بین این سه تکنولوژی و دیگر حوزه ها به وجود بیاید. این سه تکنولوژی به کمک قراردادهای هوشمند می توانند تعامل پذیر، به طور پیوسته یکپارچه، و با عملکرد خودکار باشند و برای توانمند سازی هر چیزی که تصور می کنید، از تراکنش های خرد در آفریقا، ذخیره فایل همتا به همتا و ضد سانسور و به اشتراک گذاری با اپلیکیشن هایی مثل Filecoin گرفته تا تغییر کامل همه عملکردها و پروژه های کسب و کارها مورد استفاده قرار بگیرند. کاربرد کنونی این تکنولوژی ها در اقتصاد غیر متمرکز (دیفای) مثل نوک یک کوه یخ در اقیانوس است!
تکنولوژی های Web 3.0
در هنگام بررسی تکنولوژی Web 3.0، چند نکته جزئی است که باید همواره به آن توجه کنیم. اول از همه، این مفهوم به هیچ وجه جدید نیست. جفری زلدمن (Jeffrey Zeldman)، یکی از اولین توسعه دهندگان اپلیکیشن های Web 1.0 و Web 2.0 در سال 2006 با یک مقاله از Web 3.0 حمایت کرد. این در حالی است که صحبت درباره این موضوع از سال 2001 آغاز شده است.
تکامل تکنولوژی های Web 3.0
Web 3.0 با تکامل طبیعی نسل های قبلی ابزارهای وب و ترکیب آن ها با تکنولوژی های جدیدی مثل هوش مصنوعی و بلاکچین و همچنین اتصال کاربران با یکدیگر و افزایش استفاده از اینترنت به وجود خواهد آمد. ظاهرا Internet 3.0 یک نسخه ارتقا یافته از نسل های قبلی اینترنت یعنی Web 1.0 و Web 2.0 است.
Web 1.0 (از سال 1989 تا 2005)
Web 1.0 که به آن Static Web (وب ایستا) نیز می گویند که با وجود ارائه دسترسی به اطلاعاتی محدود و عدم امکان تعامل کاربر، اولین و معتبرترین اینترنت در دهه 1990 بود. در آن روزها، ایجاد صفحه کاربری یا حتی نظر دادن به مقاله ها ممکن نبود.
Web 1.0 برای غربال کردن صفحات اینترنت الگوریتمی نداشت، از این رو یافتن اطلاعات مرتبط و مناسب برای کاربران به شدت دشوار بود. به عبارت ساده تر، این نوع از اینترنت مانند یک بزرگراه یکطرفه با عرضی بسیار کم بود که تنها افراد کم و خاصی قادر به خلق محتوا بودند و اطلاعات هم عمدتا از دایرکتوری ها می آمد.
Web 2.0 (از سال 2005 تا اکنون)
وب اجتماعی یا Web 2.0 به کمک پیشرفت های متعدد در تکنولوژی وب مثل JavaScript، HTML5، CSS3 و … که به استارتاپ ها امکان خلق پلتفرم های وب تعامل پذیری مثل یوتیوب، فیسبوک، ویکیپدیا و هزاران وبسایت دیگر می داد، اینترنت را بسیار تعاملی و دو طرفه تر کرد.
این راه را برای شکوفایی شبکه های اجتماعی و تولید محتوای ساخت کاربر باز کرد زیرا حالا داده ها می توانند بین پلتفرم ها و اپلیکیشن های مختلف توزیع و ارسال شوند.
مجموعه ابزار این نوع از اینترنت توسط تعدادی از مخترعین وب مثل جفری زلدمن، معرفی و عرضه شد.
Web 3.0 (آینده)
Web 3.0 مرحله بعدی سیر تکامل وب است که اینترنت را هوشمندتر می کند و به کمک سیستم های هوش مصنوعی که برای کمک به کاربران به برنامه های هوشمند قدرت می دهند، می تواند اطلاعات را با هوشی نزدیک به انسان، پردازش و تفسیر کند.
تیم برنرز-لی گفته که وب معنایی طراحی شده تا “به طور خودکار” با سیستم ها، افراد و دستگاه های خانگی تعامل داشته باشد. از این رو، خلق محتوا و فرآیندهای تصمیم گیری توسط انسان و دستگاه ها انجام می گیرد. این باعث خلق هوش و توزیع محتوای اختصاصی به هر یک از مصرف کنندگان اینترنت می شود.
ویژگی های اصلی Web 3.0
برای درک عمیق و درست سطح بعدی اینترنت، باید نگاهی به چهار ویژگی اصلی و اساسی Web 3.0 نگاهی بیندازیم.
فراگیر یا جهان شمول
فراگیری یعنی داشتن قابلیت و ظرفیت برای حضور در همه جا، مخصوصا به طور همزمان. به عبارت دیگر فراگیر بودن یعنی حضور مطلق. البته لازم به ذکر است که Web 2.0 کنونی هم فراگیر است. به عنوان مثال یک کاربر فیسبوک می تواند به طور آنی یک تصویر را خلق کرده و آن را با دیگران به اشتراک بگذارد و آن را فراگیر کند، زیرا آن محتوا صرفنظر از مکان، برای همه کاربران فیسبوک قابل دسترسی خواهد شد.
Web 3.0 این مفهوم را یک پله بالاتر می برد و اینترنت را برای همه، در هر مکان و هر زمان قابل دسترسی خواهد کرد. روزی خواهد رسید که مثل Web 2.0، دستگاه های متصل به اینترنت محدود به رایانه و گوشی هوشمند نخواهد بود، زیرا تکنولوژی اینترنتی اشیا باعث خلق مجموعه گسترده ای از انواع مختلف دستگاه های هوشمند خواهد شد.
وب معنایی
بنابر گفته برنرز-لی، وب معنایی به رایانه ها امکان تحلیل داده از وب را خواهد داد که شامل محتوا، تراکنش ها و ارتباطات بین افراد و اشخاص می شود.
بیایید با یک مثال، این مفهوم را برایتان شرح دهم. به دو عبارت پایین نگاه کنید. نظر شما درباره این دو جمله چیست؟
- I love Bitcoin.
- I <3 Bitcoin.
با اینکه نوع نوشتار این دو جمله متفاوت است، ولی معنای آن ها کاملا با هم یکسان است، زیرا معنا فقط با مفهوم و احساسی که یک محتوا ایجاد می کند، سروکار دارد.
بکارگیری معنا در وب به دستگاه ها این قدرت را می دهد که با تحلیل داده ها، مفهوم، احساسات و عواطف را رمزگشایی و درک کند. از این رو، کاربران اینترنت به وسیله ارتباط بهبود یافته داده ها، تجربه بهتری از اینترنت خواهند داشت.
هوش مصنوعی
ویکیپدیا هوش مصنوعی را «هوشی که توسط ماشین ها ارائه می شود» تعریف می کند. از آنجایی که دستگاه های Web 3.0 می توانند معنا و مفهوم یک مجموعه داده را درک و تفسیر کنند، پس هوش مصنوعی را بهتر به نمایش می گذارند.
با اینکه Web 2.0 کنونی هم چنین قابلیت هایی را ارائه می کند، ولی هنوز به طور عمده مبتنی بر انسان است که امکان رفتارهای مخرب و غلطی مثل بررسی های یک جانبه یا رتبه بندی های اشتباه را فراهم می کند.
به عنوان مثال، پلتفرم های بررسی آنلاینی مثل Trustpilot بستری فراهم کرده که مصرف کنندگان هر نوع محصول یا خدماتی را نقد و بررسی کنند. متاسفانه، یک شرکت می تواند گروهی از افراد را جمع کند و در ازای خلق نقد و بررسی های مثبت از یک محصول یا خدمات آن شرکت، به آن ها پول بدهد. از این رو اینترنت باید به حدی هوشمند باشد که بتواند محتوای اصل را از تقلبی تمیز بدهد تا اطلاعات معتبری را به کاربر ارائه کند.
سیستم هوش مصنوعی گوگل چندی پیش حدود 100,000 نظر منفی برای اپلیکیشن Robinhood را از Play Store پاک کرد زیرا بعد از رسوایی Gamespot، متوجه دستکاری عمدی رتبه بندی برای کاهش محبوبیت این اپلیکیشن شده بود. این یک اقدام هوش مصنوعی است که به زودی در اینترنت 3.0 خواهیم دید و به بلاگ ها و دیگر پلتفرم های آنلاین اجازه می دهد که داده ها را بر اساس تمایل کاربر طراحی و نمایش بدهند. با پیشرفت و توسعه هوش مصنوعی، این تکنولوژی در نهایت می تواند بهترین و متناسب ترین اطلاعات بی طرفانه ممکن را به کاربر ارائه دهد.
وب فرازمانی و گرافیک سه بعدی
برخی از متخصصین Web 3.0 را وب فرازمانی (Spatial Web) نیز می نامند، زیرا هدف آن کمرنگ کردن تفاوت دنیای فیزیکی با دیجیتال به وسیله متحول کردن تکنولوژی گرافیک و تمرکز ویژه روی دنیاهای مجازی سه بعدی است.
گرافیک های سه بعدی بر خلاف نوع دو بعدی خود می توانند سطح جدیدی از تعامل و ادغام را به وجود بیاورند که نه تنها کاربردهای گیمینگ دارد، بلکه در حوزه های دیگری مثل املاک، سلامت و تجارت الکترونیک هم کاربردی مهم و مفید دارد.
کاربردهای Web 3.0
یکی از الزامات کاربرد Web 3.0، قابلیت هضم اطلاعات در مقیاس بزرگ و تبدیل آن به دانش عملی و کاربردی و برای کاربران است. با توجه به این موضوع، اینگونه از کاربردها هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارند و این یعنی هنوز فضای زیادی برای بهبود و پیشرفت دارند و از چیزی که اپلیکیشن های Web 3.0 در نهایت ارائه می کنند، فاصله بسیار زیادی دارند.
آمازون، اپل و گوگل از جمله شرکت هایی هستند که محصولاتی دارند (یا در حال ساخت آن هستند) که می تواند به کاربردهای اینترنت 3.0 تبدیل شود. دو کاربرد یا نمونه ای از استفاده از تکنولوژی Web 3.0، Siri و Wolfram Alpha است.
Siri
در طول این سال ها، دستار صوتی هوشمند اپل، باهوش تر شده و توانایی های خود را از زمان معرفی در آیفون 4S گسترده تر کرده است. Siri از سیستم تشخیص گفتار و هوش مصنوعی استفاده می کند تا بتواند دستورات پیچیده و شخصی سازی شده را انجام دهد.
امروزه، Siri و دیگر دستیارهای هوشمندی مثل Alexa آمازون و Bixby سامسونگ می توانند دستوراتی مثل «اولین رستوران کجاست» یا «در ساعت 8:00 صبح با ساشا مارشال یک قرار ملاقات تنظیم کن» را درک کنند و به صورت آنی اطلاعات صحیح را ارائه کنند و یا وظیفه محول شده را انجام دهند.
Wolfram Alpha
Wolfram Alpha یک “موتور دانش پردازشی” است که بر خلاف موتورهای جستجو، به وسیله پردازش هوشمند می تواند به طور مستقیم به پرسش های شما پاسخ دهد. اگر یک مقایسه عملی می خواهید، عبارت “England vs Brazil” را هم در Wolfram Alpha و هم در گوگل جستجو کنید تا خودتان متوجه این تفاوت شوید.
با اینکه شما کلمه “فوتبال” را در جستجو خود بکار نبردید، گوگل نتایج تقابل های این دو کشور در جام جهانی را ارائه می کند، زیرا این محبوب ترین و بیشترین جستجو را داشته است. از طرف دیگر Alpha مقایسه ای کامل و پراز جزئیات را طبق خواسته شما، به نمایش در خواهد آورد. این یک تفاوت کلیدی و مهم بین Web 2.0 و Web 3.0 است.
کلام آخر
این اینترنت جدید تجربه وبگردی شخصی تر، ابزار جستجو هوشمندتر و شبه انسانی تر و مزایای غیر متمرکز دیگری را ارائه خواهد کرد که امید است بتواند در ایجاد یک وب عادلانه تر، به ما کمک کند. این اتفاق به وسیله توانمند سازی هر یک از کاربران برای کنترل کامل داده های خود و خلق تجربه کلی غنی تر و به لطف مجموعه گسترده ای از نوآوری ها که با پیشرفت بیشتر Web 3.0 معرفی و ارائه می شوند، به حقیقت خواهد پیوست.
وقتی Web 3.0 از راه برسد، با اینکه به خاطر تغییراتی که دستگاه های هوشمند در الگوهای رفتاری ما ایجاد کرده اند، درک این مفهوم کمی دشوار است، اینترنت ادغام بیشتری با زندگی روزمره ما خواهد داشت.
تقریبا همه دستگاه های آفلاین و ساده کنونی از لوازم برقی خانگی مثل فر آشپزخانه، جارو برقی و یخچال گرفته تا انواع وسایل نقلیه به بخشی از اقتصاد اینترنت اشیا تبدیل خواهند شد و با سرورهای خود گردان و اپلیکیشن های غیر متمرکز خود تعامل خواهند داشت و از قلمرو دیجیتالی جدیدی مثل بلاکچین و دارایی های دیجیتال بهره خواهند برد تا نوآوری ها و معجزات جدیدی به قرن 21 بیاورند.
پاسخ
👌