در سالی که گذشت، اتفاقات زیادی در دنیای توکن های غیر مثلی افتاد ولی مقاله بازبینی امروز را از این اتفاق شروع می کنیم. در مارس 2021، سینا استَوی که یکی از کارآفرینان حوزه کریپتو بود، توکن غیر مثلی تصویر اولین توییت موسس توییتر، جک دورسی (Jack Dorsey) را خریداری کرد.
آن هم به قیمت 2.9 میلیون دلار!
در آپریل 2022، آقای استوی این NFT را به فروش گذاشت و بالاترین قیمتی که برای آن ثبت شد، این بود: 14000 دلار!
بررسی رویدادهای دنیای NFT
همین داستان کوتاه ولی برای آقای استوی دردناک، به خوبی فراز و نشیبی که برای دنیای NFT رخ داد را نشان میدهد. با این حال، توکن های غیر مثلی به کاربردهایی فراتر از یک عکس پروفایل در شبکه های اجتماعی رسیده اند. در حال حاضر این توکن ها به عنوان بلیط رویدادها، کارت های عضویت، ابزاری برای انتشار موسیقی و حتی فروش کالاهای لوکسی مثل ملک یا آثار هنری کاربرد دارند. به عنوان مثال، شرکت Nike به تازگی Cryptokicks iRL را منتشر کرد که یک مدل محدود از کفش های این شرکت است که به عنوان NFT به فروش می رسد و حق خرید یک جفت کفش واقعی هم همراهش دارد.
علاوه بر این، بعد از تکمیل مرحله ادغام اتریوم و کاهش مصرف انرژی توسط این بلاکچین، انتقادهای پیرامون این حوزه هم کمتر شده است. در ادامه، نگاهی اجمالی به مهمترین رخدادهای سال 2022 در دنیای NFT خواهیم انداخت.
ژانویه
حباب دنیای NFT به حداکثر اندازه خود رسید. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 17.2 میلیارد دلار
با رکورد شکنی باورنکردنی میزان معاملات NFT، نسبت به دسامبر سال 2021، بدیهی بود که با وجود ریزش قیمت کوین های مختلف بازار کریپتو که هنوز مشخص نبود که ابتدای زمستان کریپتو بود، شکوفایی حوزه توکن های غیر مثلی به اوج خود رسیده بود زیرا از Associated Press گرفته تا Gap وارد این حوزه شدند. بازار OpenSea به قیمت 3.7 میلیارد دلار فروخته شد و اعلام کرد که با تکمیل دور سوم جذب سرمایه 300 میلیون دلاری خود، ارزش خود را به 13.3 میلیارد دلار رسانده است.
NFT ها به شبکه های اجتماعی هم ورود کردند زیرا فیسبوک و اینستاگرام اعلام کردند که امکان نمایش NFT ها در تصویر پروفایل کاربران فراهم خواهد شد و همچنین در یک بازار داخلی، امکان خرید و فروش NFT ها نیز مهیا خواهد شد. اندکی بعد اما، این توییتر بود که به طور رسمی از NFT ها استقبال کرد و کاربران را قادر به انتخاب مستقیم NFT ها به عنوان تصویر پروفایل کرد.
کمی بود بانک Deutsche پیشبینی کرد که تا سال 2023، بیش از 44 میلیون کاربر اینستاگرام تصویر پروفایل خود را به NFT تغییر خواهند داد.
فوریه
NFT ها برای بازی نیستند! حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 12.4 میلیارد دلار
شرکت سازنده بازی های Team17، بعد از انتقادهای فراوان و تهدید یکی از توسعه دهندگان به توقف همکاری مجبور شد که برنامه خود برای ارائه NFT بر مبنای یکی از بازی های خود را متوقف کند.
با اینکه این عقب نشینی به خاطر «عواقب زیست محیطی و اجتماعی» بود ولی بسیاری از گیمرها معتقدند که NFT ها فقط روشی برای این است که بازیکن های ضعیف با خرید بیشتر، نسبت با بقیه گیمرها برتری کسب کنند. همچنین این توکن ها را به عنوان روشی برای کسب درآمد بیشتر شرکت ها معرفی کردند و نام Pay-to-Win را به آن اختصاص دادند. Nintendo هم به این بحث ملحق شد و اعلام کرد که روش های بهره مندی از NFT ها را بررسی خواهد کرد، البته به شرطی که به تجربه کاربران «لذت» بیشتری بدهد.
پشتیبانی NFT توسط اینستاگرام هم بدون مشکل نبود، آن هم قبل از اینکه تصاویر به نمایش در بیایند و مالکیت NFT ها مشخص شود. حساب کاربری @NFT با 1.7 میلیون دنبال کننده هم بعد از اتهام انتشار محتوای تبلیغاتی برای معرفی پروژه های کلاهبرداری، به طور کامل بسته شد.
با این حال، دنیای NFT هنوز بسیار داغ بود. CryptoPunk #5822 به قیمت 8000 اتر (ارزش 23.7 میلیون دلار) به خاطر کمیاب بودن و تصویر یک آدم فضایی که یک سربند آبی رنگ داشت، فروخته شد. نکته خارق العاده این است که فروشنده برای خرید آن 1646 دلار پرداخته بود، یعنی سودی 1.4 میلیون درصدی تنها در چند سال!
دو شرکت موسیقی یعنی Sony Music Entertainment و Universal Music Group هم با بازار NFT مستقر در سولانا Snowcrash که توسط فرزند باب دیلان خواننده تأسیس شده بود، همکاری کردند. هدف از ایجاد این بازار، همکاری برای تأمین مالکیت معنوی از طریق کلکسیون های NFT از جمله «انتشار اولیه اثر، نسخه های محدود، حقوق استریم و کالاهای دیجیتالی، در عین ارائه بهترین تجربه کاربری برای خریداران، فروشندگان و خالقان آثار هنری» بود.
از طرف دیگر، خواننده برنده Grammy، یعنی RAC از موسیقی های NFT دفاع کرد و پس از انتقاد عموم مردم به تغییر مکانیزم الگوریتم اتریوم به اثبات سهام و کاهش مصرف انرژی آن اشاره کرد. او همچنین درباره توانایی NFT ها برای کمک به درآمدزایی هنرمندان کوچک اظهار نظر کرد. او در این باره گفت:
«من ماهانه 3.5 میلیون شنونده در اسپاتیفای دارم، ولی با اینحال درآمدم از کلکسیون های NFT بیشتر است.»
مارس
زک تصمیمش را رسمی کرد. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 6.6 میلیارد دلار
مدیر عامل شرکت متا، مارک زاکربرگ، اعلام کرد که NFT ها به زودی به اینستاگرام خواهند آمد تا قدمی بزرگ در پذیرش این توکن ها برداشته شود. او در ادامه گفت که امیدوار است شرکتش بتواند در دنیای متاورس هم جایگاه خوبی به دست بیاورد زیرا متاورس آینده شبکه اجتماعی، کار و سرگرمی است.
مجله Time هم با انتشار نسخه های NFT موافقت کرد و با درج تصویری از ویتالیک بوترین، خالق اتریوم در کاور مجله خود عنوان «شاهزاده کریپتو نگران است» را انتخاب کرد.
یکی از کاربردهای مهم NFT ها، تقسیم کردن دارایی های واقعی بزرگی بود که برای ورود سرمایه گذاران خرد ارزش بسیار بالایی داشت. از جمله این دارایی ها می توان به املاک و آثار هنری مهم اشاره کرد. خواننده برنده گرمی Diplo، اعلام کرد که قصد دارد برای تقسیم حق پخش 20 درصد از یکی از موزیک های خود از NFT استفاده کند تا هواداران او فرصتی برای تملک بخش کوچکی از یکی از آهنگ های او به قیمت 99، 999 و 9,999 دلار داشته باشند.
پذیرش بلاکچین توسط اوکراین هم با قبول کمک های مالی برای تجهیزات نظامی آغاز شد. این کشور در کمتر از دو هفته بعد از حمله روسیه به این کشور در روز 24 فوریه، توانست از منابع مختلفی از جمله وبسایت خود دولت اوکراین مبلغ 55 میلیون دلار جمع آوری کند. در همین ماه، این کشور یک «موزه تاریخ جنگ» را با هدف حفظ «خاطره رویدادهای آن روز برای انتشار اطلاعات حقیقی در میان جوامع دیجیتالی دنیا» ایجاد کرد و جرایم جنگی روسیه را مستند کرد.
حوزه گیمینگ NFT هم با یک حمله هک روبرو شد که در آن، بازی P2E محبوب Axie Infinity که یکی از بزرگترین بازی های مبتنی بر NFT حوزه بلاکچین بود، با یک فاجعه عظیم روبرو شد. بریج پرداخت میان بلاکچینی Ronin شرکت Sky Mavis مورد حمله قرار گرفت و طی آن 625 میلیون دلار سرمایه کاربران به سرقت رفت. تعداد کم اعتبارسنج های این پروژه که برای تسهیل تبادل اتر و USDC با توکن های AXS خلق شده بود، به هکرها این امکان را دادند که به رمز عبور کاربران دسترسی یابند.
آپریل
شرکت Visa در همه جا برای خرید NFT همراه شماست. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 8.6 میلیارد دلار
یکی از روش های مهم پذیرش همگانی NFT ها این است که فروش آن ها از طریق اتر (Ether) و دیگر آلت کوین ها متوقف شود، تا ریسک محدودیت فروش آن ها با توکن های کریپتویی از بین برود.
از این رو بازار محبوب و بزرگ OpenSea با افزودن امکان خرید با کارت های اعتباری Visa، Mastercard و American Express و همچنین سرویس های پرداخت Apple Pay و Google Pay به این روش روی آورد.
در این ماه دو بازار NFT دیگر هم شروع به کار کردند، یکی توسط کوین بیس تأسیس شد که در لیست انتظار آن 2.5 میلیون نفر ثبت نام کردند ولی کار خود را بسیار کند و با حجم معاملات کم شروع کرد. این بازار امکان خرید NFT با کارت اعتباری را هم فراهم کرده بود و سادگی را به عنوان یکی از اصلی ترین ویژگی های خود معرفی کرده بود.
«کوین بیس قصد دارد تجربه کاربری بازار خود را به حدی ساده کند که افراد بیشتری به جامعه NFT بپیوندند. همانطور که در دسترسی میلیون ها نفر به بیت کوین با روشی ساده و امن کمک کردیم، می خواهیم این کار را برای دنیای NFT هم تکرار کنیم.»
بازار دیگر هم Limewire نام داشت که در واقع بازسازی یک سرویس استریم برای موسیقی و فیلم در سال های 1999 تا 2001 و حباب دات کام بود. درست مثل دفعه اول، Limewire اینبار هم توانست 10 میلیون دلار سرمایه جذب کند. این شرکت در بیانیه خود اعلام کرد:
«ما انتقاد چندانی دریافت نکرده ایم، حتی از طرف فعالان صنعت موسیقی. در سه ماه گذشته هم با هنرمندان و لیبل های زیادی مذاکره کرده ایم. بازخورد کلی که دریافت کرده ایم، فوق العاده مثبت بود. بسیاری از هنرمندانی که هم اکنون بسیار معروف هستند، در دوران جوانی از پلتفرم ما استفاده می کردند. آن ها ارتباط خوبی با برند ما دارند.»
می
بلاکچین و استارباکس همراه می شوند. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 4.3 میلیارد دلار
در اوایل ماه می بود که اینستاگرام یک برنامه آزمایشی برای نگهداری و نمایش NFT های ضرب شده در بلاکچین های اتریوم، پالیگان و Flow را راه اندازی کرد. علاوه بر این، زاکربرگ برای انتقال این قابلیت به فیسبوک هم یک تاریخ تعیین کرد.
از طرف دیگر، نشریه وال استریت ژورنال از ترکیدن حباب NFT ها یک مقاله پرهیاهو را منتشر کرد.
با این حال، اخبار افول دنیای NFT باعث نشد که استارباکس از برنامه های خود برای ورود به دنیا عقب نشینی کند. این شرکت اعلام کرد که NFT ها می توانند «یک دارایی دیجیتال قابل برنامه ریزی باشند که به عنوان بلیط عبور هم ایفای نقش می کند» و همچنین «تجربه متفاوت و مزایای بیشتری» هم ارائه می دهد. استارباکس که از اولین پذیرنده های بیت کوین بود در این باره گفت:
«استارباکس در استفاده از تکنولوژی های برتر و نوآورانه و در دسترس قرار دادن آن ها برای همه مردم سابقه درخشانی دارد. سابقه ما با پرداخت موبایلی، مزایای وفاداری، سفارش با موبایلی و Wi-Fi به ما نشان داد که مشتریان خود را چگونه با فرصت های جدید آشنا کنیم.»
ژوئن
سلطنت میمون ها در دنیای NFT. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 1.1 میلیارد دلار
شرکت بزرگتری بعدی که پا به حوزه توکن های غیر مثلی گذاشت، eBay بود که در سایت حراجی NFT به نام KnownOrigin شرکت کرد. درست زمانی که محبوب ترین کلکسیون این حوزه یعنی میمون های کسل (BAYC)، همزمان با فروپاشی 48 میلیارد دلاری Luna، سقوط قیمت شدید را تجربه کرد. OpenSea هم ماه بدی را پشت سر گذاشت، زیرا یکی از کارکنان آن لیست ایمیل های این بازار را در یک آسیب پذیری مهم به فروش رساند.
سلبریتی ها هم شروع به استفاده از توکن های BAYC برای مصارفی غیر از عکس پروفایل کردند. امینم و اسنوپ داگ، با انتشار یک موزیک ویدیو خود را به شکل Ape های خود نشان دادند و از طرف دیگر، کمدین معروف ست گرین (Seth Green) هم از خطرات استفاده از ولت های آنلاین گفت. در این ماه، یک ماه بعد از سرقت، او NFT خود را دوباره خرید.
جولای
شرکت Minecraft به جنگ NFT می آید. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 825 میلیون دلار
Mojang Studios، توسعه دهنده بازی محبوب Minecraft، بزرگترین استودیو بازی سازی بود که مخالفت صریح خود را با NFT ها اعلام کرد. این شرکت اعلام کرد که این توکن ها می توانند «مالکیت دیجیتالی را بر اساس کمیابی و انحصار ارائه دهند که با ارزش های Minecraft برای خلق آثار به صورت عمومی و بازی کردن در کنار هم مغایرت دارد.»
از طرف دیگر، آسیب های امنیتی به مشکل بزرگتری تبدیل شد و حساب های کاربری توییتری هک شده اینفلوئنسرها شروع به انتشار صفحات فیشینگ و کلاهبرداری از کاربران کردند.
گروه موسیقی راک Muse نهمین آلبوم خود با نام Will of People را به شکل توکن غیر مثلی منتشر کردند. حال سوال اینجاست که این آلبوم توانست با رسیدن به صدر چارت ها، محبوبیت بیشتری به موسیقی های NFT بدهد؟ (بله، در ماه سپتامبر).
قیمت پایه کلکسیون های معروف هم ریزش شدیدی داشت ولی این جلوی خرید و فروش های عظیم و جنجالی را نگرفت زیرا یک CryptoPunk دیگر به قیمت 2.6 میلیون دلار فروخته شد. از طرف دیگر، شرکت جواهرسازی Tiffany & Co. به صاحبین CryptoPunk امکان خرید 250 گردنبند با قیمت 50,000 دلار را داد. نکته جالب توجه این است که تمامی این نسخه ها 1 ماه بعد و تنها در 20 دقیقه به فروش رسید.
آگوست
از نظر قانونی NFT چیست؟ حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 760 میلیون دلار
با توجه به نزدیک شدن به تاریخ مقرر شده برای مرحله ادغام اتریوم برای تغییر الگوریتم به PoS کم مصرف، OpenSea به موضوع NFT های هارد فورک شده پرداخت، موضوعی که با نزدیک شدن به تاریخ 15 سپتامبر مهم تر از قبل شده بود.
Bored Apes، CryptoPunks و دیگر کلکسیون های شبکه اتریوم که می توان برترین NFT های این حوزه را نام برد، قطعاً یک نسخه کپی در الگوریتم اثبات کار داشتند. حال اینکه چه اتفاقی برای آن ها می افتاد و این توکن ها به دست چه کسی می افتادند و چه ارزشی پیدا می کردند، سوال بسیار مهمی بود. پاسخ OpenSea به این پرسش، «هیچ ارزشی» بود زیرا اعلام کرد که NFT های کپی در این بازار جایی نخواهند داشت.
مسئله بزرگ دیگری که در دنیای NFT ایجاد شد، اتهام معاملات درون سازمانی یکی از مدیران اجرایی ارشد OpenSea بود. اون به استفاده از اطلاعات خود از کلکسیون های NFT های گران قیمت و خرید آن ها در قیمت های پایین تر متهم شده بود. وکیل نیت چَستین (Nate Chastain) اما مدعی بودند که NFT ها را «نه اوراق بهادار و نه کالا» می توان محسوب کرد، بنابراین اتهام معاملات درون سازمانی محسوب نمی شود. ماموران فدرال رزرو با این ادعا موافقت نکردند و در ماه اکتبر هم قاضی این ادعا را رد کرد.
در آخر شرکت متا هم پشتیبانی از NFT را برای 100 کشور جهان آغاز کرد که البته هیچکدام از این کشورها جزو اتحادیه اروپا نبودند. این یک گام مهم در معرفی NFT ها به کشورهای غیر آمریکا بود و این اقدام متا در حذف کشورهای اروپایی به خاطر عدم قطعیت درباره نحوه برخورد دولتمردان با NFT، طبق قوانین بازارهای کریپتویی یا MiCA بود.
سپتامبر
NFT های اتریوم دوستدار محیط زیست شدند. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 527 میلیون دلار
بعد از تحقیق و تاخیر، مرحله ادغام یا Merge اتریوم در روز 15 سپتامبر نهایی شد. این ارتقا شبکه بلاکچین را به نسخه دوم برد که تفاوت های زیادی با اولین بلاکچین قراردادهای هوشمند داشت و با استفاده از مکانیزم اثبات سهام، مصرف انرژی به مراتب کمتری از PoW داشت.
این تغییر مکانیزم دقیقاً همان تاثیری را برای دنیای NFT داشت که برای باقی پروژه های مستقر در این بلاکچین داشت، یعنی دیگر کسی نمی توانست از مصرف بالای انرژی و تاثیر مخرب آن بر محیط زیست ایراد بگیرد. با این حال، سیستم شاردینگ که می تواند به اندازه قابل توجهی کارمزد شبکه برای ضرب و انتقال NFT را کاهش دهد، حداقل تا سال 2023 معرفی نخواهد شد.
در این ماه بود که سوالاتی پیرامون کاربردهای NFT هم ایجاد شد زیرا برخی از منتقدین NFT که هوادار خواننده معروف دیوید بویی (David Bowie) بودند، از برنامه های ایالت محل اقامت وی برای انتشار یک کلکسیون NFT در رابطه با زندگی او و اهدای درآمدهای حاصل از آن به خیریه ها انتقاد کردند. از طرف دیگر، خلق تعداد بسیار زیادی از NFT های ملکه الیزابت دوم بعد از مرگ وی، باعث شد که وجهه کریپتو اندکی خدشه دار شود.
چهار ماه بعد از وال استریت ژورنال، این بار بلومبرگ بود که بر طبل رسوایی و فروپاشی بازار NFT کوبید و اشاره کرد که حجم معاملات سپتامبر 97 درصد کمتر از ژانویه همین سال است. با این حال، بسیاری اینگونه گزارش ها از مرگ NFT را اغراق آمیز خواندند.
متا هم پشتیبانی خود از توکن های غیر مثلی را به حداکثر رساند و اعلام کرد که کاربران آمریکایی می توانند NFT های خود را در شبکه های اینستاگرام و فیسبوک با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
اکتبر
تشدید جنگ حق انتشار NFT ها. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 491 میلیون دلار
احتمالا بزرگترین بحث و مجادله در دنیای NFT در سالی که گذشت، مسئله حق انتشار بود. توکن های غیر مثلی قابلیت ضرب با پرداخت حق انتشار به خالق را دارند که هنرمندان معمولاً 5 تا 10 درصد از مبلغ را دریافت می کنند. ولی این «نیاز به پرداخت» کمی بیشتر از درخواست برا بازارهای NFT بود، زیرا راهی برای ساخت فناوری مناسبی جهت اجرای درست این الزام نبود. با این حال Galaxy Digital تخمین زده بود که مبلغ حق انتشار تا اواسط اکتبر به 1.8 میلیارد دلار رسیده بود.
بعد از اینکه چند بازار دیفای شروع به ممنوعیت جمع آوری NFT ها، مگر با پرداخت مبلغ درخواستی کردند، تعدادی از بازارهای محبوب و بزرگ این حوزه هم از این رویکرد استقبال کردند و اعلام کردند که با وجود عدم علاقه به اجرای این قوانین، در حال از دست دادن سهم بازار هستند. Magic Eden و LooksRare در ماه اکتبر به این خواسته تن دادند.
وقتی شرکت Three Arrows Capital ورشکسته شد و باعث ایجاد موجی از ورشکستگی ها در صنعت و همچنین ریزش شدید قیمت بیت کوین، اتر و تقریباً هر کوین دیگری در بازار شد، NFT ها هم از این اتفاق در امان نبودند. ولی برای مشتریان شرکت های وام دهنده کریپتویی که به خاطر همکاری با 3AC ورشکسته شده بودند، اخبار منفی با کلکسیون های NFT هم منتشر شد. زیرا قیمت کلکسیون هایی که مجموعاً 21 میلیون دلار ارزش داشت، به یکباره به زیر 850 هزار دلار رسید.
با این حال برخی از کلکسیون های NFT محبوبیت خود را حفظ کردند. کلکسیون مستقر در پالیگان Reddit که بر پایه نماد Snoo ساخته شده بود، به حدی محبوب بود که 3 میلیون نفر به خاطر آن ولت های کریپتویی ایجاد کردند.
نوامبر
OpenSea هم به جمع حامیان حق انتشار پیوست. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 414 میلیون دلار
مسئله حق انتشار در این ماه بیش از پیش شد و OpenSea هم یک ابزار جدید ارائه داد تا خالقان بتوانند صرافی هایی که حق انتشار دریافت نمی کنند را در لیست سیاه قرار دهند. البته این بازار اعلام کرد که اجرای این قوانین و ابزار برای کلکسیون های قدیمی اجباری نیست، تصمیمی که بعداً از آن عقب نشینی کرد. البته در ماه بعد، OpenSea با غیر متمرکز کردن کنترل لیست سیاه این تصمیم را اصلاح کرد. از طرف دیگر، صرافی هایی که حق انتشار دریافت نمی کردند با خروج هنرمندان روبرو شدند.
اینستاگرام متا هم یک ابزار همتا به همتا برای ضرب و فروش NFT معرفی کرد. برنامه آزمایشی این پلتفرم به گروه بخصوصی از خالقان اثر کمک می کند تا NFT ها را در پالیگان ضرب کنند و در بازار داخلی اینستاگرام آن ها را به طور مستقیم به هواداران خود بفروشند.
موسسه هنر معاصر میامی هم اعلام کرد که 4 توکن غیر مثلی از جمله یک CryptoPunk هدیه به کلکسیون خود اضافه کرده است. مدیر هنری این موسسه الکس گارتنفل (Alex Gartenfel) با اشاره به هنرمندانی مثل دیمین هیرست (Damien Hirst) و Beeple گفت:
«در طول 2 و 3 سال گذشته، یکی از جنجالی ترین و بزرگترین مباحث دنیای هنر پیرامون هنرمندانی بود که خلاقیت و هنر خود را از طریق NFT ابراز می کردند.»
درست مثل لونا و 3AC، فروپاشی FTX و Alameda Research هم باعث سقوط شدید قیمت NFT ها شد. از طرف دیگر توکن های غیر مثلی مستقر در سولانا به خاطر ارتباط نزدیک مدیر عامل FTX با این بلاکچین، بیشترین سقوط را تجربه کرد.
دسامبر
Cryptokick بخرید. حجم معاملات ماهانه NFT بر اساس آمار Dune Analytics: 409 میلیون دلار
نایکی که فروش NFT آن نسبت به برندهای دیگر بسیار بیشتر است، با خط تولید Cryptokicks iRL یک قدم فراتر رفت. این یک کلکسیون NFT است که اسنیکرهایی برای پوشیدن در متاورس به کار می رود و البته یک جفت نسخه محدود از کفش های واقعی را هم شامل می شود. گفته شده که این کفش ها رقص نور اختصاصی دارند و حتی برای استفاده در دنیای مجازی هم موتورهای هپتیک دارند.
از طرف دیگر، بازار Magic Eden سولانا هم ابزار لیست سیاه برای حق انتشاری مشابه با OpenSea ارائه کرد که محبوب شدن این رویکرد را نشان میدهد. این بازار یک برنامه پاداش به کاربر هم ارائه داد تا کاربران بتوانند با استفاده از آن ها تخفیف بگیرند یا به کلکسیون های اختصاصی دست یابند.
شرکت اپل هم قصد دارد که نسخه iOS بعدی را به امکان دانلود و خرید درون برنامه ای خارج از پلتفرم اپ استور مجهز کند. چیزی که هم اکنون اجباری است و 30 درصد از کارمزد فروش را هم دریافت می کند. به همین خاطر است که اغلب بازارهای NFT از جمله OpenSea اپلیکیشن آیفون ندارند.
منبع : CoinMarketCap
پاسخ