یکی از مهمترین خصوصیات پروژه‌های بلاکچین، غیر متمرکز بودن فعالیت آن است. این یعنی هرگونه تغییر یا بروزرسانی باید با توافق جمعی کاربران، هولدرهای توکن‌ها و مشارکت کنندگان آن پروژه صورت بگیرد. همین امر باعث شده که حاکمیت جمعی و رای گیری از بین اعضا از اهمیت بالایی برخوردار باشد، به همین دلیل توسعه دهندگان کریپتو روش‌های متعددی را برای رای گیری ارائه داده‌اند. یکی از این روش‌های مرسوم و کاربردی، روش رای گیری امانی یا Vote Escrow است و ما هم در این مقاله به تشریح آن پرداخته‌ایم.
رای گیری امانی چیست؟
بسیاری از بلاک‌چین‌ها و برنامه‌های کاربردی مبتنی بر بلاک چین به عنوان پلتفرم‌های غیرمتمرکز به راهی برای تصمیم‌گیری در مورد چگونگی توسعه و تکامل خود نیاز دارند. از آنجایی که هیچ نهاد متمرکزی در رأس این فرآیند وجود ندارد، بسیاری از پلتفرم‌ها حکمرانی غیرمتمرکز به شکل یک سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) را انتخاب می‌کنند. بسیاری از پروژه‌های بلاکچین دارای حاکمیت اجتماعی هستند و به کاربران اجازه می‌دهند تا نحوه عملکرد و تکامل پلتفرم را از طریق فرآیند رای‌گیری آن‌چین بین دارندگان توکن حاکمیتی انتخاب کنند. این DAOها اساساً بدون نیاز به مجوز (permissionless) هستند، زیرا هر کسی که توکن آنها را در اختیار دارد، در حکمرانی آن هم نقش خواهد داشت.
بسیاری از این پلتفرم‌ها برای شرکت در رأی‌گیری، از کاربران می‌خواهند که توکن حاکمیتی خود را در یک قرارداد امانی قفل کنند. این فرآیند با عنوان رأی‌گیری امانی یا Vote Escrow شناخته می‌شود.
فرایند رای گیری امانی چگونه است؟
راه حل‌های رأی‌گیری امانی هم می‌توانند بسیار ساده باشند و هم نسبتاً پیچیده و دشوار. با اینحال اکثر آنها جزو بخش ساده این طیف قرار می‌گیرند و مشارکت و دستیابی به فرآیند را برای کاربران آسان کرده‌اند.
هنگامی که کاربران توکن‌های حاکمیتی خود را قفل می‌کنند، در ازای آن تعدادی توکن رأی‌گیری امانی (veTokens) دریافت می‌کنند. این veToken ها معمولاً قابل معامله نیستند و صرفاً برای اعطای حقوق حاکمیتی به دارندگان آنها استفاده می‌شوند. معمولاً زمان مشخصی باید سپری شود تا کاربران بتوانند در فرایند حاکمیت شرکت کنند. این زمان به این منظور در نظر گرفته شده است تا اطمینان حاصل شود که کاربران با احتمال بیشتری در راستای منافع بلندمدت پلتفرم عمل کنند.
- برای یادگیری بیشتر: دوره آموزش شروع کاربری بلاکچین اتریوم
در طول این بازه زمانی، توکن‌ها در یک حساب امانی قفل می‌شوند و معمولاً نمی‌توان آنها را معامله یا برای هدف دیگری استفاده کرد. پس از سپری شدن دوره‌ی زمانی عنوان شده، توکن‌ها آزاد می‌شوند و می‌توان از آنها برای رای دادن استفاده کرد. طول این دوره بسته به پروتکل و ماهیت تصمیم‌گیری متفاوت است. علاوه بر این، بسیاری از پلتفرم‌ها در صورت تمایل کاربران برای هولد بیشتر این توکن‌ها، یک ضریب veToken را به آنها ارائه می‌دهند.
با اینکه راه‌حل‌های رأی‌گیری امانی در میان پلتفرم‌های DeFi محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند، ولی تعدادی چالش نیز ایجاد شده که اثربخشی آنها را محدود کرده است. مهمترین چالش پیش روی آنها خطر افزایش تمرکز است؛ به این صورت که تعدادی از نهنگ‌ها می‌توانند بخش بزرگی از توکن‌ها را انباشت کرده و سپس از آنها در اعمال اثر روی حاکمیت استفاده کنند.
حملات Sybil هم چالش دیگری هستند، زیرا گاهی مهاجمان می‌توانند چندین هویت یا حساب جعلی ایجاد کرده و قدرت رای نامتناسبی به دست آورد. یکی از نمونه‌های تلخ برای این موضوع، چالش‌های اخیر پروتکل Curve است. در جریان این حمله پروتکل‌های اصلی DeFi از تاکتیک‌های مختلف (از جمله رشوه) برای به دست آوردن کنترل بر حاکمیت Curve استفاده کردند.
به همین دلیل، رفته رفته پلتفرم‌ها و پروتکل‌های بیشتری دست به اصلاح مفهوم رأی‌گیری امانی زده‌اند تا مشارکت جامعه خود را افزایش داده و انگیزه‌های همه توکن‌داران اکوسیستم را همسو کنند.
توکن Vote Escrow چیست؟
توکن‌های رأی‌گیری امانی (veTokens) یکی از نوآوری‌های کلیدی در حوزه حاکمیت با این نوع از توکن‌ها هستند. هنگامی که یک دارنده توکن می‌خواهد در مورد یک پیشنهاد رای دهد، ابتدا باید توکن‌های رأی‌گیری امانی خود را در یک حساب امانی برای مدت زمان مشخصی قفل کند.
یکی از نمونه‌های توکن رأی‌گیری امانی veCRV است. این توکن توسط پروتکل صرافی غیرمتمرکز Curve DAO که عمدتاً برای معاملات استیبل کوین است استفاده می‌شود. با استفاده از veCRV، کاربران می‌توانند توکن‌های Curve DAO (CRV) خود را در یک حساب امانی قفل کنند و یه این واسطه حق رای به دست آورند. هر چه مدت زمان قفل توکن‌ها بیشتر باشد، قدرت رای بیشتری هم به کاربر داده می‌شود.
این پلتلفرم با استفاده از توکن veCRV، تصمیم گیری بلند مدت برای Curve DAO را تشویق می‌کند. از آنجایی که توکن‌ها برای مدتی معین قفل می‌شوند، کاربرها انگیزه‌ای برای رای به تصمیماتی که سود کوتاه مدت دارند، نخواهند داشت.
اگرچه veTokenها به طور کلی غیرقابل انتقال هستند، برخی از پروتکل‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا از توکن‌های خود برای اهداف مختلف مانند بازگشایی نقدینگی یا دسترسی به بازدهی اضافی استفاده کنند. امروزه، بسیاری از DAOها از راه‌‌کارهای رأی‌گیری امانی برای مدیریت مشارکت و پاداش دادن به کاربران استفاده می‌کنند.
Ve(3،3) چیست؟
مسلماً مهمترین نوآوری در این زمینه، ve(3،3)، مکانیزم جدیدی برای رأی‌گیری امانی است که اولین بار توسط آندره کرونژ (Andre Cronje)، توسعه‌دهنده معروف DeFi در ژانویه 2022 ارائه شد. این سیستم برای توزیع عادلانه انتشارات آتی توکن پاداش در بین شرکت‌کنندگان در اکوسیستم طراحی شده است و به حفظ پایداری طولانی‌مدت پلتفرم(های) مرتبط کمک می‌کند و اطمینان ایجاد می‌کند که ذینفعان برای بهبود کارایی و عمل به نفع همه پاداش می‌گیرند.
Ve(3،3) سه تغییر عمده را نسبت به قالب ساده قفل کردن رأی معرفی می‌کند:
- صدور توکن هفتگی بر اساس درصد موجودی توکنی که قفل شده تنظیم می‌شود. یعنی وقتی درصد بالاتری از موجودی قفل شده، صدور توکن هم کمتر می‌شود.
- Ve(3،3) شامل مقرراتی برای اطمینان از ضعیف نشدن ذخایر توکن ve در پی انتشار توکن‌های جدید است. افزایش عرضه منجر به همان مقدار افزایش در ذخایر توکن آنها می‌شود.
- قفل‌های Ve در قالب ان اف تی هستند. این بدان معناست که کاربران می‌توانند قفل‌های خود را در بازارهای ثانویه معامله کنند و در پلتفرم‌های وام‌دهی در ازای آنها اعتبار بگیرند. این امر به حداکثر کردن بازدهی سرمایه کمک می‌کند.
این راه‌کار به هماهنگی نرخ صدور توکن با بازدهی کمک می‌کند. این کار با کاهش تورم در زمانی که نسبت آرا زیاد است، انجام می‌شود. این برخلاف روشی است که بسیاری از بلاک‌چین‌های اثبات سهام (POS) طبق آن عمل می‌کنند، زیرا اغلب با افزایش بخشی از عرضه سهام، بازدهی را افزایش می‌دهند.
سیستم ve(3،3) ابتدا توسط Olympus DAO پیاده سازی شد، اما در حال حاضر حداقل ده‌ها پلتفرم DeFi دیگر از سیستم ve(3،3) برای حاکمیت استفاده می‌کنند. برخی از نمونه‌های قابل توجه عبارتند از Solidly و فورک‌های متعدد آن.
کدام پروژه‌ها از Vote Escrow استفاده می‌کنند؟
امروزه، اکثریت قریب به اتفاق پلتفرم‌هایی که از حکمرانی مبتنی بر رأی‌گیری امانی حمایت می‌کنند، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) هستند. شناخته‌شده‌ترین پروژه‌هایی که از سیستم رأی‌گیری امانی استفاده می‌کنند عبارتند از:
پروتکل Curve
Curve یک پروتکل مبادله استیبل کوین است که به تعریف قالب حکمرانی رأی‌گیری امانی کمک کرده است. برای مشارکت در مدیریت Curve DAO، کاربران باید توکن‌های CRV خود را قفل کنند و به ازای آن veCRV دریافت کنند. تعداد توکن‌های veCRV قدرت رای کاربر را تعیین می‌کند.
بسته به زمان بازگشایی انتخاب شده، کاربران می‌توانند تا 2.5 برابر پاداش‌هایی که برای استیک CRV در استخرهای نقدینگی دریافت می‌کنند، کسب نمایند.
پلتفرم بازارساز خودکار Solidly
Solidly یک بازارساز خودکار جدید است که در سال 2022 به شهرت رسید، زیرا یکی از اولین پلتفرم‌هایی بود که هم سیستم رأی‌گیری امانی Curve و هم توکنومیک OlympusDAO (3،3) را در خود جای داد.
این شرکت همچنین ان اف تی های رأی‌گیری امانی (veNFT) را معرفی کرد. با این کار امکان خرید و فروش حق رای هم به کاربران این پروتکل داده شده است. این پلتفرم برای به حداکثر رساندن نقدینگی و پاداش دادن به شرکت کنندگان بلندمدت در قالب توکن SOLID طراحی شده است.
Solidly در بلاک چین Fantom مستقر گردید، اما این امر باعث ایجاد تعدادی فورک در بلاک‌چین‌های دیگر از جمله Sterling و Ramses در Arbitrum و Equilibre در Kava شد.
پلتفرم Velodrome
Velodrome احتمالاً برجسته‌ترین فورک Solidly و یک بازار نقدینگی و معاملاتی است که در Optimism مستقر شده است. این پلتفرم به کاربران این امکان را می‌دهد که برای قرار دادن دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی، پاداش کسب کنند. همچنین دارای یک سیستم تطمیع نوآورانه است که به کاربران اجازه می‌دهد رای دهندگان را (با استفاده از توکن های VELO) تطمیع کنند تا نرخ عرضه‌ی توکن به مجموعه انتخابی خود را به حداکثر برسانند.
این پلتفرم در حال حاضر بزرگترین پلتفرم DeFi در Optimism از نظر TVL است که دارایی به ارزش بیش از 300 میلیون دلار در استخرهای نقدینگی مختلف آن موجود شده است.
منبع: Coinmarketcap
پاسخ