یونی سواپ چیست؟ آشنایی با صرافی غیرمتمرکز Uniswap

یکی از تمایزات مهمی که بازار ارز دیجیتال با بازارهای سنتی سهام و کالا دارد، وجود نوع جدیدی از پلتفرم‌های معاملاتی با نام صرافی غیر متمرکز (DEX) است که در مدت کوتاهی که معرفی شده، توانسته توجه و علاقه خیل عظیمی از تریدرها و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کند. یکی از بزرگترین صرافی‌های غیر متمرکز بازار کریپتو صرافی یونی سواپ (Uniswap) است که در این مقاله قصد معرفی آن را داریم.

 

یونی سواپ چیست؟

یونی سواپ (Uniswap) نوع کاملاً متفاوتی از صرافی است که عملکردی کاملاً غیرمتمرکز دارد؛ به این معنی که تحت مالکیت و اداره یک نهاد واحد نیست و از نوع نسبتاً جدیدی از مدل معاملاتی به نام پروتکل نقدینگی خودکار (Automated Liquidity) استفاده می‌کند. به زبان ساده، یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) ارز دیجیتال است که در بلاک چین اتریوم فعالیت می‌کند. پلتفرم یونی سواپ در سال 2018 بر روی بلاک چین اتریوم، دومین بلاکچین بزرگ جهان از نظر ارزش بازار، ساخته شد که آن را با تمام توکن‌ها و زیرساخت‌های ERC-20 مانند ارائه‌دهندگان کیف‌پول از جمله MetaMask و MyEtherWallet سازگار می‌کند.

در ضمن یونی سواپ کاملاً منبع باز است، به این معنی که هر کسی می‌تواند کد را برای ایجاد صرافی‌های غیرمتمرکز خود کپی کند. حتی به کاربران اجازه می‌دهد تا توکن‌ها را به صورت رایگان در صرافی لیست کنند. صرافی‌های متمرکز معمولی مبتنی بر سود هستند و برای فهرست کردن کوین‌های جدید هزینه‌های بسیار بالایی دریافت می‌کنند، بنابراین این به تنهایی یک تمایز قابل توجه است. از آنجایی که یونی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز است، کاربران همیشه کنترل دارایی خود را حفظ می‌کنند و در واقع آن را به کیف پول صرافی منتقل نمی‌کنند. این در حالی است که یک صرافی متمرکز تریدرها را ملزم به واریز دارایی خود به این پلتفرم‌ها می‌کند. با حفظ کنترل کلیدهای خصوصی، خطر از دست دادن دارایی‌ها در صورت هک شدن صرافی از بین می‌رود و در ضمن به جمله «کلید نداری، کوین نداری» هم وفادار مانده‌ایم!

طبق آخرین آمار، یونی سواپ در حال حاضر چهارمین پلتفرم اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) بازار است و ارزش دارایی‌های قفل شده در آن به بیش از 3 میلیارد دلار می‌رسد.

 

نحوه عملکرد یونی سواپ چگونه است؟

یونی سواپ در دو قرارداد هوشمند اجرا می‌شود: قرارداد Exchange و قرارداد Factory. اینها برنامه‌های کامپیوتری خودکاری هستند که برای انجام عملکردهای خاص در صورت رعایت شرایط خاص طراحی شده‌اند. در این مثال، قرارداد هوشمند Factory برای افزودن توکن‌های جدید به پلتفرم استفاده می‌شود و قرارداد Exchange همه معاملات را تسهیل می‌کند. هر توکن مبتنی بر ERC-20 را می‌توان با دیگری در پلتفرم به‌روز شده Uniswap v.2 تعویض کرد.

 

پروتکل نقدینگی خودکار

اکثریت قریب به اتفاق معاملات ارزهای دیجیتال در صرافی‌های متمرکز (CEX) مانند کوین بیس (Coinbase) و بایننس (Binance) انجام می‌شود. این پلتفرم‌ها توسط یک مرجع واحد (شرکتی که صرافی را اداره می‌کند) اداره می‌شوند، کاربران را ملزم به واریز دارایی به کیف پول آن‌ها می‌کنند و برای انجام معاملات هم از دفتر سفارشات سنتی (Order Book) استفاده می‌کنند. مشکل اصلی این نوع سیستم‌ها نقدینگی یا لیکوئیدیتی است که در این زمینه به عمق و تعداد سفارشات موجود در دفتر سفارش در هر لحظه اشاره دارد. اگر لیکوئیدیتی کمی وجود داشته باشد، به این معنی است که تریدرها ممکن است نتوانند سفارشات خرید یا فروش خود را در قیمت مورد نظر خود تکمیل کنند.

راه دیگری برای فکر کردن به نقدینگی این است که تصور کنید صاحب یک غرفه مواد غذایی در یک بازار خیابانی هستید. اگر این بازار خیابانی پر از غرفه‌دارانی که اجناس می‌فروشند و مردمی که محصولات را می‌خرند باشد، بازار لیکوئید (liquid market) محسوب می‌شود. از طرفی اگر بازار خلوت باشد و خرید و فروش کمی در آن صورت بگیرد، بازار محدود (narrow market) محسوب می‌شود.

راهی که یونی سواپ مشکل نقدینگی مبادلات متمرکز را حل می‌کند، از طریق یک پروتکل نقدینگی خودکار است. این کار با تشویق افراد به معامله در صرافی برای تبدیل شدن به ارائه‌دهندگان نقدینگی (LP) عمل می‌کند: کاربران یونی سواپ پول خود را با هم جمع می‌کنند تا صندوقی ایجاد کنند که برای اجرای همه معاملاتی که در پلتفرم انجام می‌گیرد، استفاده می‌شود. هر توکن لیست شده دارای استخر مخصوص به خود است که کاربران می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند، و قیمت هر توکن با استفاده از یک الگوریتم ریاضی که توسط رایانه اجرا می‌شود، محاسبه می‌شود. با استفاده از این سیستم، خریدار یا فروشنده مجبور نیست برای تکمیل معامله منتظر ظاهر شدن طرف مقابل باشد. در عوض، آن‌ها می‌توانند هر معامله‌ای را فوراً با قیمت مشخصی انجام دهند، مشروط بر اینکه لیکوئیدیتی کافی در استخر خاص برای تسهیل آن وجود داشته باشد.

کاربران در ازای قرار دادن دارایی خود در استخر، هر LP یک توکن دریافت می‌کند که نشان‌دهنده مشارکت او در استخر است. به عنوان مثال، اگر شما 10000 دلار به یک استخر نقدینگی که در مجموع 100000 دلار دارد کمک کنید، یک توکن برای 10 درصد از آن استخر دریافت خواهید کرد. این توکن را می‌توان برای سهمی از کارمزد معاملات بازخرید کرد. یونی سواپ برای هر معامله‌ای که در پلتفرم انجام می‌شود، کارمزد ثابت 0.3 درصدی را از کاربران دریافت می‌کند و به طور خودکار آن را به ذخیره نقدینگی ارسال می‌کند.

هر زمان که یک ارائه‌دهنده نقدینگی تصمیم به خروج بگیرد، بخشی از کل کارمزد را از ذخیره نسبت به مبلغ سهام خود در آن استخر دریافت می‌کند.

پس از ارتقاء Uniswap v.2، کارمزد پروتکل جدیدی معرفی شد که می‌توان آن را از طریق رای جامعه روشن یا خاموش کرد؛ عملکرد این پروتکل به این صورت است که 0.05 درصد از هر 0.30 درصد کارمزد معاملاتی به صندوق یونی سواپ و برای تأمین مالی توسعه پلتفرم در آینده ارسال می‌شود. در حال حاضر، این گزینه کارمزد خاموش است؛ ولی اگر روزی روشن شود، به این معنی است که LPها شروع به دریافت 0.25 درصد از کارمزد معاملات استخر خواهند کرد.

 

نحوه تعیین قیمت توکن

یکی دیگر از عناصر مهم این سیستم نحوه تعیین قیمت هر توکن است. به جای یک سیستم دفتر سفارش که قیمت هر دارایی توسط بالاترین قیمت خریدار و کمترین قیمت فروشنده تعیین می‌شود، یونی سواپ از یک سیستم بازارساز خودکار (AMM) استفاده می‌کند. این روش جایگزین برای تعدیل قیمت دارایی بر اساس عرضه و تقاضای آن از یک فرمول ریاضی طولانی مدت استفاده می‌کند. این با افزایش و کاهش قیمت یک کوین بسته به نسبت تعداد کوین‌ها در استخر مربوطه کار می‌کند.

توجه به این نکته مهم است که هر زمان که شخصی یک توکن ERC-20 جدید به یونی سواپ اضافه می‌کند، آن شخص باید مقدار مشخصی از توکن ERC-20 انتخابی و مقدار مساوی توکن ERC-20 دیگر را برای شروع به استخر نقدینگی اضافه کند. فرمول تعیین قیمت هر توکن x*y=k است که مقدار توکن A در این معادله X و مقدار توکن B هم Y است. K هم یک مقدار ثابت است، یعنی عددی که تغییر نمی‌کند.

به عنوان مثال، شخصی می‌خواهد توکن LINK را با ETH با استفاده از استخر یونی سواپ LINK/ETH معامله کند. این شخص تعداد زیادی LINK به استخر اضافه می‌کند که نسبت LINK در استخر به ETH را افزایش می‌دهد. از آنجایی که مقدار K باید ثابت بماند، به این معنی است که قیمت ETH افزایش می‌یابد، در حالی که LINK در استخر کاهش می‌یابد. بنابراین هر چه این شخص LINK بیشتری وارد کند، ETH کمتری در ازای آن دریافت می‌کند، زیرا قیمت آن افزایش می‌یابد.

اندازه استخر نقدینگی همچنین تعیین می‌کند که قیمت توکن‌ها در طول معامله چقدر تغییر می‌کند. هر چه پول بیشتری در یک استخر وجود داشته باشد، انجام معاملات بزرگتر بدون کاهش قیمت آسان‌تر است.

 

 

آربیتراژ

تریدرهای آربیتراژ جزء ضروری اکوسیستم یونی سواپ هستند. اینها تریدرهایی هستند که در یافتن اختلاف قیمت در چندین صرافی تخصص دارند و از آنها برای تضمین سود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، اگر بیت کوین در صرافی کراکن (Kraken) به قیمت 35500 دلار و بایننس با قیمت 35450 دلار معامله می‌شد، می‌توانید بیت کوین را در بایننس بخرید و آن را در کراکن بفروشید تا سود آسانی کسب کنید. اگر با حجم زیاد انجام شود، می‌توان سود قابل توجهی را با ریسک نسبتاً کم به دست آورد.

کاری که تریدرهای آربیتراژ در یونی سواپ انجام می‌دهند این است که توکن‌هایی را پیدا کنند که بالاتر یا کمتر از میانگین قیمت بازارشان معامله می‌شوند. آنها این کار را تا زمانی انجام می دهند که قیمت توکن مطابق با قیمت سایر صرافی‌ها متعادل شود و دیگر سودی حاصل نشود. این رابطه هماهنگ بین سیستم سازندگان بازار خودکار و تریدرهای آربیتراژ چیزی است که قیمت توکن یونی سواپ را با بقیه بازار مطابقت می‌دهد.

 

نحوه استفاده از یونی سواپ

شروع کار با یونی سواپ نسبتاً ساده است، با این حال، باید مطمئن شوید که قبلاً یک کیف‌پول با پشتیبانی ERC-20 مانند MetaMask، WalletConnect، Coinbase Wallet، Portis یا Fortmatic دارید.

اگر یکی از این کیف‌پول‌ها را داشته باشید، حالا باید ETH را به آن اضافه کنید تا در یونی سواپ معامله کنید و هزینه تراکنش را بپردازید – به این کارمزد تراکنش اتریوم یا گَس فی (Gas Fee) گفته می‌شود. بسته به تعداد افرادی که از شبکه استفاده می‌کنند، پرداخت‌ها از نظر قیمت متفاوت هستند. اکثر خدمات کیف پول سازگار با ERC-20 هنگام پرداخت از طریق بلاک چین اتریوم سه انتخاب را در اختیار شما قرار می‌دهند: آهسته، متوسط یا سریع. آهسته ارزان‌ترین گزینه، سریع گران‌ترین و متوسط جایی در این بین است. این تعیین می‌کند که تراکنش شما با چه سرعتی توسط ماینرهای شبکه اتریوم پردازش می‌شود.

1. به https://uniswap.org بروید.
2. روی Use Uniswap در گوشه بالا سمت راست کلیک کنید.
3. به Connect wallet در گوشه بالا سمت راست بروید و کیف‌پولی را که دارید انتخاب کنید.
4. وارد کیف‌پول خود شوید و به آن اجازه دهید به یونی سواپ متصل شود.
5. روی صفحه، گزینه‌ای را به شما می‌دهد که با استفاده از گزینه‌های کشویی کنار بخش‌های from و to، می‌توانید توکن‌ها را مستقیماً تعویض کنید.
6. ارزی را که می‌خواهید مبادله کنید انتخاب کنید، مقدار را وارد کنید و روی swap کلیک کنید.
7. یک پنجره پیش نمایش از تراکنش ظاهر می‌شود و باید تراکنش را در کیف‌پول ERC-20 خود تأیید کنید.
8. منتظر بمانید تا تراکنش به بلاک چین اتریوم اضافه شود. می‌توانید با کپی و چسباندن شناسه تراکنش در https://etherscan.io پیشرفت آن را بررسی کنید. شناسه تراکنش با یافتن تراکنش در سابقه تراکنش ارسالی شما در کیف‌پول شما در دسترس خواهد بود.

 

توکن یونی سواپ UNI

توکن بومی یونی سواپ، UNI، به عنوان یک توکن حاکمیتی شناخته می‌شود. این توکن به دارندگان این حق را می‌دهد که در مورد پیشرفت‌ها و تغییرات جدید در پلتفرم، از جمله نحوه توزیع توکن‌های مینت شده در جامعه و توسعه‌دهندگان و همچنین هرگونه تغییر در ساختار هزینه رأی دهند. توکن UNI در ابتدا در سپتامبر 2020 در تلاشی برای جلوگیری از فرار کاربران به رقیب DEX این صرافی، SushiSwap، ایجاد شد.

یک ماه قبل از راه‌اندازی توکن‌های UNI، صرافی SushiSwap – یک فورک از یونی سواپ – به کاربران یونی سواپ انگیزه داده بود تا به SushiSwap اجازه دهند تا با پاداش دادن به آن‌ها با توکن‌های SUSHI، سرمایه خود را به پلتفرم جدید تخصیص دهند. این نوع جدیدی از توکن بود که به کاربران حق حاکمیت بر پروتکل جدید و همچنین مقدار متناسبی از تمام هزینه‌های تراکنش پرداخت شده به پلتفرم را می‌داد.

یونی سواپ با ایجاد 1 میلیارد توکن UNI پاسخ داد و تصمیم گرفت 150 میلیون از آنها را بین هر کسی که تا به حال از این پلتفرم استفاده کرده است توزیع کند. هر فرد 400 توکن UNI دریافت کرد که در آن زمان بیش از 1000 دلار بود.

 

مزایای یونی سواپ چیست

Uniswap پیشرو در بکارگیری مدل بازار ساز خودکار (AMM) بود که با استفاده از «استخر نقدینگی» و الگوریتم‌های تعیین قیمت به جای دفتر سفارشات، تحول بزرگی در بازار ایجاد کند. یکی از مهمترین مزیت‌های یونی سواپ این است که کاربران می‌توانند با ارائه نقدینگی به این استخرها، سهمی از کارمزدهای پرداختی داشته و سود دریافت کنند. علاوه بر این، از دیگر مزایای این پلتفرم معاملاتی غیر متمرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امنیت: سرمایه شما هیچگاه به کیف پول شخص ثالث ارسال نشده و معمولاً ریسک طرف مقابل در این پلتفرم صفر است؛ زیرا خریدار و فروشنده مستقیماً از ولت خود معامله می‌کنند.
• دسترسی جهانی و بی حد و مرز: کار با این صرافی تنها به اتصال ولت به پلتفرم ممکن می‌شود و دیگر نیازی به ثبات نام و احراز هویت و ترس از تحریم‌ها و مسدودسازی حساب نخواهد بود.
• سادگی در استفاده: کار با صرافی‌های غیر متمرکز، به خصوص یونی سواپ بسیار ساده و سریع و انجام می‌شود.

 

منبع: Coindesk